به گزارش قدس خراسان، در بررسی موضوعات مرتبط با این مسئله جدی و طبیعی استان که زمان و لحظه دقیقی ندارد و تنها مطالعات کمک می‌کند تا آمادگی‌ها و پیش‌بینی‌های لازم را در هنگام وقوع زلزله داشته باشیم، خبر افتتاح پژوهشکده علم و قرآن دانشگاه فردوسی مشهد در ۳۱ شهریور با حضور جمعی از مسئولان کشوری و استانی، آن هم در تنها مرکز تحقیقات مهم زلزله‌شناسی استان کمی تعجب‌آور بود و در نگاه نخست این نگرش را ایجاد می‌کرد که این مرکز تحقیقاتی مهم و حیاتی تبدیل به پژوهشکده علم و قرآن شده و همین نکته بهانه‌ای بود تا هر چه بیشتر به چرایی و دلیل این ماجرا بپردازیم.
بخش اداری پارک علم و فناوری جایگزین مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی
رئیس سابق مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی دانشگاه فردوسی درباره این موضوع در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: چند سال پیش ساختمان مرکز فقط در اختیار مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی بود؛ اما سال گذشته تمامی ساختمان به جز دو اتاق آن به بخش اداری پارک علم و فناوری دانشگاه واگذار شد و به نوعی در سال گذشته ما این مرکز تحقیقاتی را از دست دادیم و کسی پیگیر این ماجرا نشد.
سید کیوان حسینی ادامه می‌دهد: مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی از سال ۱۳۹۷ به دلیل تصمیم‌های غیرکارشناسی به حالت رکود در آمد و از زمانی که این مرکز مانند مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران می‌توانست حوادث زلزله را ثبت و اطلاع‌رسانی کند، فاصله زیادی گرفت و در حال حاضر با رفتن بخش اداری پارک علم و فناوری به مکانی دیگر، این ساختمان در اختیار پژوهشکده علم و قرآن و بار دیگر مرکز زلزله‌شناسی دانشگاه قرار گرفت تا تحقیقات و فعالیت علمی این مرکز دوباره از سرگرفته شود. به عبارتی پژوهشکده علم و قرآن، پژوهشکده‌ای مجزا و بخش زلزله‌شناسی یک مرکز تحقیقاتی جداگانه‌ای است و با وجود برخی جبهه‌گیری‌ها باید گفت این اتفاق خوب است چون مرکز لرزه‌نگاری دوباره در این ساختمان مستقر شده و فعالیت خود را از سرگرفته است.
به گفته وی، ایستگاه‌های مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی دانشگاه فردوسی در چند سال اخیر به دلیل نبود بودجه مالی از چرخه فعالیت خارج شده و کارشناسان در آن فعالیت نداشته‌اند و همزمان با افتتاح پژوهشکده علم و قرآن در آخرین روز شهریور ۱۴۰۳ شروع فعالیت دوباره مرکز در فضایی بزرگ‌تر از سال پیش مورد تأیید مسئولان دانشگاه قرار گرفت.
سال‌های افول
عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد با ارائه تاریخچه‌ای درباره این مرکز می‌گوید: مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی از سال ۱۳۷۸ به دلیل نیاز به انجام تحقیقات در زمینه زلزله‌شناسی و شرایط گسل‌های منطقه تأسیس شد و تا اواخر سال ۱۳۹۷ با قوت به کار خود ادامه داد؛ اما متأسفانه به دلیل تغییر دیدگاه مسئولان وقت دانشگاه، سرپرستی آن مرکز به شخصی با تخصص غیر مرتبط با زلزله‌شناسی داده شد و در نتیجه در کمتر از چهار سال به پایین‌ترین میزان فعالیت خود رسید تا جایی که در سال ۱۴۰۲ ساختمان مرکز تحقیقات زمین‌لرزه‌شناسی به پارک علم و فناوری دانشگاه تبدیل شد. این مرکز ابتدا به دلیل نیازی که در موضوع مطالعات زلزله‌شناسی در شرق کشور وجود داشت، بودجه‌های نسبتاً خوبی را از استانداری گرفت و در کمتر از ۲۰ سال با تلاش‌های مستمر مسئولان آن، شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه با ۱۱ ایستگاه دائمی باند پهن به یکی از مهم‌ترین شبکه‌های لرزه‌نگاری کشور و حتی ناحیه تبدیل شد؛ ولی متأسفانه تمام این فعالیت‌ها متوقف شد و در حال حاضر تلاش می‌کنیم این مرکز دوباره به شرایط رو به توسعه گذشته برگردد.
حسینی درخصوص بودجه مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی اضافه می‌کند: هنوز به صورت مستقیم بودجه‌ای به این مرکز تعلق نگرفته و در حال حاضر این مرکز مسئولی ندارد؛ اما تلاش می‌کنیم تا به نوبت سایر موارد کاری و تحقیقاتی وارد چرخه فعالیت این مرکز شود و امیدواریم شبکه لرزه‌نگاری باند پهن دانشگاه فردوسی مشهد در راستای احیای دوباره خود بتواند همانند دو شبکه لرزه‌نگاری دیگر کشور مجوز کسب ردیف بودجه جداگانه‌ای از دولت و مجلس را دریافت کند.
از سرگیری فعالیت با جذب اعتبارات جدید
در همین راستا مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی و حوزه ریاست دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند: در سال‌های گذشته بخش عمده‌ای از ساختمان لرزه‌نگاری در اختیار بخش اداری پارک علم و فناوری بوده که با انتقال این بخش اداری به محلی دیگر، در بخش آزاد شده، سایر مراکز و پژوهشکده‌های علوم طبیعی از جمله پژوهشکده علم و قرآن مستقر شدند.
حسین بذرافشان می‌گوید: نکته بسیار مهم و مثبت برای مرکز لرزه‌نگاری در دوره مدیریت جدید این است که با توجه به رایزنی‌های انجام شده طی ۶ ماه پیش و بر خلاف اینکه در سال‌های گذشته بودجه مرکز تحقیقات لرزه‌نگاری حذف شده بود و منتظر تزریق بودجه از بیرون دانشگاه بودیم، در حال حاضر توانسته‌ایم پروژه‌ها و اعتبارات بیرونی را جذب کنیم که کمک‌کننده است تا هر چه سریع‌تر این مرکز تحقیقاتی علوم زلزله به شرایط مطلوب خود مانند گذشته برگردد.
ایجاد پژوهشکده علم و قرآن با تصمیم هیئت امنای دانشگاه
طبق بررسی بیشتر این موضوع در سایت دانشگاه فردوسی مشهد در تاریخ ۳۰شهریور مطلبی منتشر شده که به خودگردان بودن پژوهشکده علم و قرآن و تصویب ایجاد آن در مرداد ماه اشاره شده و آمده است: «پژوهشکده علم و قرآن در پنجمین نشست از دوره پنجم هیئت امنای دانشگاه فردوسی مشهد مورخ دوم مرداد ۱۴۰۳ به عنوان یک پژوهشکده تقاضامحور و خودگردان با هدف ایجاد زمینه توسعه علم و فناوری با اتکا به تعالیم الهی و افزایش انگیزه و شجاعت ورود به پژوهش‌های میان‌رشته‌ای پیشرو به ویژه در پیوند علوم پایه و فناوری با علوم زیستی و برای درک بهتر آیات قرآن کریم به تصویب رسیده و در ۳۱شهریور مصادف با ولادت پیامبر مکرم اسلام(ص) افتتاح خواهد شد و طبق مصوبه هیئت رئیسه در نیمه مرداد امسال با انتقال بخش اداری پارک علم و فناوری دانشگاه به مکانی با کارایی متناسب، ساختمان مورد استفاده پژوهشکده علم و قرآن و همچنین گروه پژوهشی علوم زلزله قرار می‌گیرد».
همچنین در جوابیه روابط عمومی دانشگاه فردوسی به یکی از رسانه‌های کشوری که ۳۰ شهریور منتشر شده، آمده است «قبل از تاریخ مصوبه هیئت امنا، روند برآورد ملزومات ضروری برای فعال شدن مجدد شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه به طور جدی آغاز شد که به زودی و در گام نخست تحولات جدید، شاهد از سرگیری روند دریافت داده از ایستگاه‌های لرزه‌نگاری شرق کشور خواهیم بود. رایزنی‌هایی برای تولید بومی تجهیزات مورد نیاز شبکه‌های لرزه‌نگاری در قالب طرح‌های حمایتی از گروه پژوهشی لرزه‌نگاری و مرکز صوتیات در حال انجام است تا ضمن به روز نگاه داشتن شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه، سایر نیازهای داخلی مرتبط نیز تأمین شود. در خصوص نصب تابلو، مطابق پروتکل‌های دانشگاه، برای دانشکده‌ها، پژوهشکده‌ها و مراکز، امکان نصب تابلو عنوان روی ساختمان وجود دارد و برای هسته‌ها و گروه‌های پژوهشی تابلوها در داخل ساختمان‌ها نصب می‌شود. با این توضیح، در دوره‌های گذشته دانشگاه و بعد از تقلیل مرکز لرزه‌نگاری به گروه پژوهشی لرزه‌نگاری، تابلو مرکز هم حذف شده بود. بر این اساس و با توجه به حمایت ویژه هیئت رئیسه و رونق یافتن دوباره فعالیت‌های مرتبط با شبکه لرزه‌نگاری طی ماه‌های گذشته، به زودی با ارتقای این مجموعه به مرکز صوتیات و لرزه‌نگاری، فعالیت‌های شبکه در قالبی مناسب و در همان ساختمان ادامه خواهد یافت و تابلو مربوط هم مطابق پروتکل‌های دانشگاه نصب می‌شود».
آغاز فعالیت دوباره مرکز تحقیقات لرزه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد یک اتفاق علمی مبارک برای خراسان رضوی است؛ اما اینکه چرا از سال ۹۷ یک مرکز مهم تحقیقاتی به دلیل تصمیم‌های غیرکارشناسی وارد دوران رکود خود شده، جای تأمل، دقت نظر و آسیب‌شناسی دارد تا تحقیقات به روز به ویژه در حیطه گسل‌های خراسان و منطقه بار دیگر مورد غفلت قرار نگیرد. نکته مهم دیگر جذب بودجه است و این پرسش مطرح می‌شود که چرا مرکزی که روزگاری مانند مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران داده‌های زلزله را پس از هر زمین‌لرزه‌ای منتشر می‌کرد، نباید ردیف بودجه‌ای جداگانه داشته باشد تا با توجه به وجود گسل‌های پرشمار در شرق کشور، داده‌های به روزتری استخراج کند و در ایمن‌سازی‌ها و پیشگیری آسیب‌های زلزله در اختیار قرار دهد. هر چند این فرصت مغتنم است؛ اما علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد؛ علاجی که راه به بودجه متناسب تحقیقاتی می‌برد و باید در این زمینه مجمع نمایندگان استان و سایر مسئولان دولتی چاره‌اندیشی کنند.
نظر شما