تحولات منطقه

۳ آبان ۱۴۰۳ - ۱۶:۱۰
کد خبر: ۹۰۸۷۱۱

اتصال افغانستان به اقتصاد جهانی در بستر تعامل با اعضای بریکس

میراحمدرضا مشرف، کارشناس مسائل شبه‌قاره

برگزاری نشست سران کشورهای عضو بریکس و ملاقات‌ها و نشست‌های حاشیه‌ای آن این روزها توجه زیادی را به خود جلب کرده است.

زمان مطالعه: ۳ دقیقه

ملاقات پزشکیان رئیس‌جمهور ایران و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند در روز گذشته یکی از همین موارد بود که بازتاب بین‌المللی زیادی یافت، به‌خصوص که موضوع افغانستان و شرایط سیاسی و اقتصادی این کشور نیز یکی از محورهای اصلی این گفت‌وگو محسوب می‌شد. 
افغانستان در حال حاضر به واسطه این دو کشور یعنی هند و ایران با سازمان بریکس همسایگی یافته است، هر چند خود نیز به‌شدت به عضویت در این سازمان تمایل نشان می‌دهد. در این راستا نورالدین عزیزی، سرپرست وزارت صنعت و تجارت حکومت طالبان اعلام کرد افغانستان نامه درخواست خود برای مشارکت در اجلاس اخیر بریکس را به روسیه میزبان ارسال کرده و تمایل دارد در این سازمان به عنوان «عضو ناظر» پذیرفته شود. روسیه در مقام میزبان نشست، این موضوع را به نظر مساعد و توافق همه اعضا مشروط کرد و گویا در نهایت نیز چنین توافقی حاصل نشد، اما روشن است افغانستان در وضعیت کنونی سیاسی و اقتصادی، به هیچ وجه ظرفیت پذیرش در چنین سازمان بزرگ و فرامنطقه‌ای را ندارد. 
با این حال، افغانستان از این ظرفیت برخوردار است که از طریق دو کشور بزرگ و مهم عضو بریکس یعنی ایران و هند به این سازمان و به تبع آن به اقتصاد بین‌المللی اتصال پیدا کند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز به این نکته اشاره می‌کند که افغانستان روابط اقتصادی و مبادلات تجاری خوبی با کشورهای عضو بریکس دارد. اگر چه وی در اظهارات خود از کشوری خاص نام نمی‌برد، اما روشن است منظور او ایران و هند است. هر دو این کشورها در یکی دو سال اخیر به‌شدت بر میزان تعاملات خود با افغانستان افزوده‌اند. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با سهمی در حدود ۳۰درصد، بزرگ‌ترین مبدأ واردات به افغانستان به شمار می‌آید و بر مبنای آخرین آمارهای منتشر شده، تجارت میان ایران و افغانستان در ۹ ماه ابتدای سال جاری به رقم ۱۹۴/۲ میلیارد دلار رسیده است. از سوی دیگر هند در دو سال گذشته به یکی از مقاصد مهم صادرات افغانستان تبدیل شده و از این نظر در رتبه دوم کشورهای مقصد صادراتی افغانستان جا گرفته است. برخی آمارها نیز حکایت از آن دارد که صادرات افغانستان به هند، تنها در سال گذشته میلادی بیش از ۴۰درصد افزایش یافته است. 
بدون شک بخش عمده‌ای از تداوم گسترش ارتباطات اقتصادی دوجانبه این دو عضو برجسته سازمان بریکس با افغانستان را باید مرهون رویکرد مثبت آن‌ها در سرمایه‌گذاری هر چه بیشتر در بندر مهم اقتصادی چابهار برشمرد. اگر چه ظرفیت‌های اقتصادی این بندر برای هر دو کشور ایران و هند و در کنار آن برای افغانستان همواره روشن بوده، اما برخی عوامل به‌ویژه از سوی هندی‌ها سبب شد در بهره‌گیری از ظرفیت‌های این بندر اهمال صورت گیرد. اما اظهارات مودی، نخست‌وزیر هند در ملاقات با رئیس‌جمهور ایران در حاشیه نشست بریکس و تأکید او بر نقش چابهار در توسعه روابط هند با ایران و حتی با دیگر کشورها، حکایت از آن دارد که نگاه دهلی‌نو در این زمینه عمیقاً دچار دگرگونی شده است. ضرورت دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی، رقابت اقتصادی با چین و علائم مثبتی که از طالبان دریافت کرده‌، بدون تردید در این تغییر موضع تأثیرگذار بوده است. از سوی دیگر، طالبان هم به‌شدت به گسترش همکاری‌ها با ایران و هند در بندر چابهار علاقه نشان می‌دهد که اظهارات اخیر ذبیح‌الله مجاهد در مورد ارزش این بندر خود گواه همین مسئله است. با توجه به روابط تیره و تار کنونی طالبان با اسلام‌آباد، کاهش وابستگی اقتصادی به پاکستان برای آن‌ها ارزشی حیاتی دارد. اما شاید از همه این‌ها مهم‌تر، اتصال اقتصادی هر چه بیشتر به دو عضو مهم بریکس به‌طور قطع می‌تواند زمینه‌ساز اتصال هر چه بیشتر اقتصاد افغانستان به اقتصاد دیگر اعضای بریکس مانند روسیه و حتی چین و در نهایت ادغام و پذیرش هر چه سریع‌تر این اقتصاد منزوی در مجموعه اقتصاد بین‌المللی باشد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.