فیفادی ماه اکتبر در شرایطی به پایان رسید که تیم ملی فوتبال در هفته سوم و چهارم مرحله انتخابی جام‌جهانی، یک تساوی مقابل ازبکستان و یک برد پرگل برابر قطر ثبت کرد تا با کسب ۳ برد و یک مساوی به صدر جدول گروه A صعود کند.

اگر چه روی کاغذ، تیم ملی توانست نتیجه مطلوبی کسب کند اما سبک بازی تیم ملی و فراز و نشیب‌هایی که تیم در یک سال و نیم اخیر داشته است، نقدهایی را به همراه داشت و گروهی از پیشکسوتان، مربیان و کارشناسان فوتبال در صحبت‌هایی که با رسانه‌های مختلف داشتند، عملکرد امیر قلعه‌نویی را نقد کردند.

این نقدها هم به نوع بازی تیم ملی مطرح شد و هم به نحوه چینش بازیکنان و همچنین عدم استفاده از بازیکنان جوان. البته یکی از مهم‌ترین نقدها به ساختار کلی فوتبال ایران برمی‌گشت که با این مسیری که در پیش گرفته شده، چشم‌انداز آن روشن نیست، نقدی که البته مخاطب آن تنها قلعه‌نویی بود و سیاست‌های کلی حاکم بر فوتبال را شامل می‌شد.

البته که نقدها پس از پیروزی و نتایجی که حداقل در ظاهر قابل قبول است، کمتر باعث می‌شود که با واکنشی روبه‌رو نشود. با توجه به این مسئله، واکنش سرمربی تیم ملی فوتبال هم قابل پیش‌بینی بود و او سعی کرد به خصوص پس از بازی با قطر که با یک برد پرگل به دست آمد، با ادبیات تندی به منتقدان پاسخ داد. او آنها را «بدون کارنامه» خواند که با «اره برقی» به جان تیم ملی افتاده‌اند و از روی «حب و بغض» به دنبال «تسویه حساب شخصی» هستند و «زحمت بچه‌های تیم ملی را زیر سئوال می‌برند.»

البته او در ادامه سعی کرد که ادبیاتش را تلطیف کند و در یک استوری که در شبکه‎‌های اجتماعی منتشر کرد از «منتقدان منصف و اصحاب رسانه هم چه در مطبوعات و چه برنامه‌های تلویزیونی به خصوص مسئولان، گزارشگران و مجریانی که قلبشان برای ایران می تپد، به خاطر روشن‌تر کردن مسیری» که تیم ملی قرار دارد و به دلیل « اصلاح اشتباهات» تشکر کرد.به گفته قلعه‌نویی در این استوری، «تیم‌ملی برای همه است و خاطرات ما از آن مشترک خواهد بود.» جمله‌ای که به نظر می‌رسد باید سرلوحه کار منتقدان و البته مربیان تیم ملی قرار بگیرد.

بدیهی است همان طور که سرمربی تیم ملی هم معترف است روند تیم خالی از ضعف نیست و ایرادهایی دارد که منتقدان نباید ابایی از بیان آن البته شکل منصفانه و خیرخواهانه داشته باشد. بنا بر مثل معروف تنها دیکته نانوشته غلط ندارد و عملکرد تیم ملی هم با وجود نقاط قوتی که سبب شده تا اینجا نتایج قابل قبولی بگیرد، ضعف‌ها و کاستی‌هایی هم دارد که باید مربیان تیم ملی از بیان آن توسط منتقدان استقبال کنند و قدردان آنها نیز باشد.

واکنش مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال پس از تک و پاتک منتقدان و قلعه‌نویی، گویای این است که فدراسیون از نقد استقبال خواهد کرد. او گفته است:«همیشه بر این باور بوده‌ام که اگر به جایی نتوان انتقاد کرد، آن مجموعه مورد احترام هم نخواهد بود و باب انتقاد دلسوزانه همیشه باز است. اما نکته‌ای که اینجا حائز اهمیت است، طرح منصفانه موضوعات است که با حسن نظر و در نهایت کمک جهت بهبود توام است.»

با این حال نکته مهمی که هم منتقدان تیم ملی و هم سرمربی تیم ملی باید نسبت به آن تامل لازم را داشته باشند، نقد منصفانه منتقدان و برخورد منصفانه با منتقدان است. وقتی یک کارشناس و پیشکسوت، چشم بر بردهای تیم ملی می‌ببندد و فقط نقاط منفی را برجسته می‌کند، قطعا باید گفت از جاده انصاف دور شده است و چنین نقد تهاجمی کمتر مورد توجه قرار می‎‌گیرد و تاثیرگذاری لازم را نخواهد داشت. به همین خاطر انصاف، فاکتور اولیه برای نقد یک مسیر و روند یک تیم است و باید با نگاهی که همه زاویای مثبت و منفی را می‌بیند، زبان به نقد چرخاند.

در سوی دیگر قلعه‌نویی و یا هر مربی دیگری که مورد نقد قرار می‌گیرد، باید انصاف را در برخورد با منتقدان که اکثرشان دلسوزانه نقد می‎‌کنند، در پیش بگیرد و رفتاری مشابه منتقدان تندش بروز ندهد. واکنش قلعه‌نویی به برخی منتقدانش، از جنس همان نقدهای غیرمنصفانه نقادان او بود. او با ادبیاتی تند و سعی کرد عصبانیتش را نشان بدهد، این در شرایطی است که این نوع واکنش حتی بین او و اکثریت منتقدانی که به او نقد منصفانه دارند، هم فاصله می‌اندازد.

تیم ملی برخلاف دوره‌های گذشته مسیر سختی برای صعود به جام‎‌جهانی ۲۰۲۶ ندارد و با همین روند هم خواهد توانست بلیط این مسابقات را بگیرد، با این حال باید برای حمایت از تیم ملی و در جهت موفقیت در مرحله نهایی جام‌جهانی، از همین الان فضای گفتمانی بین سرمربی تیم ملی و منتقدان شکل بگیرد و آنها در یک فضای دور از اتهام‌زنی و بدون پیش‌زمینه‌ای، نقدهایشان را به سرمربی تیم ملی منتقل کنند.

تا در این فضا به گفته قلعه‌نویی تیم ملی که «برای همه است و خاطرات ما از آن مشترک خواهد بود.» با شناخت ضعف‌ها و قوت‌هایش در ۲ سال مانده به آغاز جام‌جهانی، در شرایطی که به دنبال پوشش دادن به ضعف‌ها و رفع آن است، برای طلسم‌شکنی در ۲۰۲۶ قدم بردارد، هدفی که با فضای تیره‌ و تار فعلی بین سرمربی تیم ملی و منتقدان، رسیدن به آن سخت است.

باید در مسیر بهبود و تعامل دو طرفه تیم ملی و منتقدان برای موفقیت در جام‌جهانی آینده تلاش کرد. به خصوص که تک و پاتک و بگومگوهای قلعه‌نویی و منتقدان، با گرفتن انرژی او و رفتن تیم به حاشیه، تنها سبب فرصت‌سوزی خواهد شد.