در کتب معتبر شیعی مانند «ارشاد شیخ مفید»، «اعلام الوری طبرسی»، «اصول کافی کلینی» و «بحارالانوارعلامه مجلسی» به نقل از امام علی بن موسی‌الرضا(ع) درباره ولادت امام جوادالائمه(ع) این‌گونه روایت شده که ایشان فرمودند: «... آری، این همان مولودی است که در اسلام با برکت‌تر از او زاده نشده است...».

در تقویم تاریخ هجری قمری، دهم ماه مبارک رجب‌المرجب، سالروز ولادت امام نهم امام محمدتقی جوادالائمه(ع) است. سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی ازجمله کتابخانه‌های وقفی قدیمی است که در آن، آثار و اسناد ارزشمندی منتسب به حضرات معصومین(ع) از ادوار مختلف تاریخی وجود دارد. در بررسی برخی از آثار و اسناد موجود در این سازمان به مواردی برمی‌خوریم که منتسب به امام جواد(ع) است. در ادامه به مناسبت گرامیداشت سالروز ولادت امام جود و سخا، حضرت جوادالائمه(ع) به معرفی اجمالی برخی از این آثار و موارد می‌پردازیم.

هذا حرز حضرت جواد(ع)، سوره فاتحه الکتاب

سیدرضا صداقت حسینی، پژوهشگر مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌گوید: برخی از حرزهای منتسب به حضرت جوادالائمه(ع) در مرکز نسخ خطی این سازمان وجود دارد. سند شماره 19339 مربوط به حرزی است منتسب به حضرت امام جواد(ع). این حرز به صورت طومار و یک برگ در ابعاد 697 در 7 سانتیمتر است. سایر مشخصات این حرز عبارت است از:

جداول به طلا و تحریر، دارای طومار عربی، خط نسخ، دارای سرلوح ظریف کم‌کار. روش تهیه به صورت وقفی، واقف: عباس شیخی نارانی، تاریخ وقف: مهرماه 1373 شمسی (قرن14 شمسی)، زبان نسخه: عربی، موضوع: ادعیه.

در آغاز طومار این حرز این‌گونه نگاشته شده است: «...هذا حرز حضرت جواد(ع)، سوره فاتحه الکتاب...».

در انتهای متن این حرز هم این گونه آمده است: «... انجام (پایان) العلی العظیم الحمدلله ربّ العالمین...».

صداقت در بخش دیگری از سخنانش به حرز دیگری منسوب به حضرت جوادالائمه(ع) نیز اشاره و اظهار می‌کند: حرز دیگری منتسب به امام نهم حضرت امام محمدتقی، جوادالائمه(ع) نیز در این مرکز به شماره ثبتی 36469 وجود دارد که برخی از مشخصات این اثر ثبت شده به این شرح است:

عنوان: حرز جوادالائمه(ع)، موضوع: ادعیه، زبان: عربی، کاتب: محمدعلی بن مرتضی، وفات (قرن13 قمری). (کاتب، این حرز را به روایت از امام جواد(ع) کتابت کرده است)

در آغاز این حرز این‌گونه نگاشته شده است: «... بسمله. قال الشیخ علی بن عبدالصمد، حدثنا الشیخ الفقیه ابوجعفر محمد بن الحسن... بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین....، الم‌ تر ان الله مسخر لکم ما فی الارض...».

در انتهای این حرز هم این‌گونه نگاشته شده است: «... واسئلک النجات یوم ینفخ فی الصور انتهی ما اردت استنساخه من مهج الدعوات للسید الجلیل علی بن طاوس قدس سره فی طهران سنه 1297 قمری...».

برخی دیگر از مشخصات این حرز عبارت است از:

تاریخ کتابت: سال1297 قمری (قرن سیزدهم قمری)، متن نسخه، تعداد سطرها 22، طول 18 و عرض 11 سانتیمتر، رنگ کاغذ: نخودی، تعداد اوراق: چهار برگ، عنوان: به سرخی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دوسرترنج مُنقّش.

این نسخه به ضمیمه شماره36466 در مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی وجود دارد و توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مجموعه حیدر مُویّد) در تاریخ مهرماه 1386 شمسی (قرن14 شمسی) وقف آستان قدس رضوی شده است.

ملاحظات: کتاب‌شناسی، حرز معروفی از حضرت جوادالائمه(ع) حضرت محمد بن علی بن موسی بن جعفر(ع) است که خداوند با آن حرز، حضرت امام جواد(ع) را از حمله و ضربات شمشیر مأمون عباسی در امان داشت. ماجرای این واقعه را حکیمه خاتون دختر آن حضرت، از زبان ‌ام‌الفضل دختر مأمون روایت می‌کند.

سندی از 116 سال پیش برای گرامیداشت سالروز ولادت امام جود و سخا

زهرا فاطمی مقدم، کارشناس مسئول بخش ارزشیابی و پیش‌آرشیو اسناد در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌گوید: با بررسی اسناد موجود در این مرکز، به برخی از اسناد مربوط به دوره قاجار در زمینه گرامیداشت سالروز ولادت باسعادت حضرت جوادالائمه(ع) در حرم مطهر رضوی برمی‌خوریم. بر اساس اسناد موجود در دوره قاجار، صحن‌های حرم مطهر امام هشتم(ع) به مناسبت میلاد مسعود امام جواد(ع) چراغانی می‌شد. در شب دهم ماه رجب‌المرجب هر سال که بنا به سنت رایج دوره قاجار به عنوان میلاد امام جواد(ع) گرامی داشته می‌شد، متولیان وقت آستان قدس به صاحب‌منصبان این نهاد مقدس، دستوراتی در این خصوص صادر می‌کردند. قدیمی‌ترین سند موجود دراین زمینه هم مربوط به سال 1329 قمری یعنی حدود 116 سال پیش است. در این سند، متولی آستان قدس رضوی به تحویلدار آستانه دستوراتی صادر می‌کند. در بخشی از سند شماره 1/30568 چنین آمده است: «... هو، تحویلدار کل مبلغ ده تومان به جهت مخارج چراغانی لیله مولود حضرت جوادالائمه علیه‌السلام انعاما در وجه دربانان کشیک ثالث برسانید براه از دفترخانه مبارکه صادر نمایید، لیله ده شهر رجب المرجب 1329 مهر صدرالممالک...».

وی در ادامه به معرفی سند دیگری در همین زمینه پرداخته و اضافه می‌کند: در سند شماره 3/18322 مربوط به سال 1333 هجری قمری، متولی وقت آستان قدس خطاب به دربان‌باشی کل چنین می‌نگارد: «... لیله سه‌شنبه دهم که شب مولود مسعود مبارک حضرت جوادالائمه علیه‌السلام است قدغن نمایید (به معنی دستور بدهید) جلو کشیک‌خانه و غرفات صحنین مقدس، چراغانی شود و مبلغ سه تومان نقد و چهل و پنج من روغن چراغ مصارف معمولیه را قبض صادر از جناب حاجی شعاع التولیه دریافت دارید. به خرج مشارالیه منظور داشته باشید...».