حرم مطهر امام هشتم(ع) در طول تاریخ مبارزات ملت ایران همواره یکی از کانون‌های مبارزات مذهبی، دینی و ملی مردم مشهد، خراسان و ایران در مقابله با حکومت‌های ظلم و جور بوده است. اسناد و برگ‌های کتاب تاریخ ملت ایران حاکی از این حقیقت انکارناپذیر است. به همین بهانه و به مناسبت ایام‌الله دهه مبارک فجر انقلاب اسلامی، سراغ دکترعلی جان سکندری، دانش‌آموخته مقطع دکترای فقه و حقوق و پژوهشگر گروه انقلاب و تمدن نوین اسلامی در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی رفتیم و وی از برخی وقایع، اتفاقات و حوادث مرتبط با نقش بارگاه مطهر امام هشتم(ع) در مبارزات مردم مشهد و ایران در مقابله با رژیم منحوس پهلوی در دوران انقلاب اسلامی ملت ایران برایمان گفت. در ادامه بخش‌هایی از این گپ و گفت صمیمانه را می‌خوانید.

تقاضای رعایت حرمت و قداست بارگاه مطهر رضوی از سوی مردم

جنبش مخالفان رژیم روز به روز بیشتر می‌شد. روز عید فطر در مشهد تظاهرات دامنه‌داری با حضور ده‌ها هزار زن و مرد صورت گرفت. در این راهپیمایی که گروه‌هایی از روحانیون، اصناف و بانوان حضور داشتند، راهپیمایی‌کنندگان به سوی مدرسه علمیه نواب حرکت کردند. راهپیمایان ضمن شعار دادن، تمثال‌هایی از امام خمینی(ره) را هم حمل می‌کردند. پس از پایان راهپیمایی، آن‌ها در مقابل حرم مطهر رضوی تجمع کردند و مرحوم آیت‌الله عباس واعظ طبسی(ره) برای آن‌ها سخنرانی و در پایان تقاضاهای تظاهرات‌کنندگان را قرائت کرد که به اختصار عبارت بود از: آزادی تمامی زندانیان سیاسی کشور، برقراری نظام اسلامی در همه قوانین مملکتی، اجازه سخن گفتن و آزادی قلم، اجرای صحیح قانون اساسی، بازگردانده شدن امام خمینی(ره) به ایران و آیت‌الله قمی به مشهد.

کارکنان آستان قدس رضوی هم ۲۳مهر۱۳۵۷ به اعتصابیون پیوستند و در بیانیه‌ خود خواستار احترام بیشتر به معنویت و قداست آستان قدس و اخراج برخی از چهره‌های ناصالح از این دستگاه و نهاد شدند.

ارتش برادر ماست...

۲۱مهر۱۳۵۷ تظاهرات 4هزار نفری مردم مشهد در صحن عتیق حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار شد. با اوج‌گیری انقلاب اسلامی، کارکنان آستان قدس رضوی هم وارد میدان شده و اقدام به اعتصاب کردند. اعتصاب کارکنان آستان قدس رضوی در ۲۳مهر۱۳۵۷ انجام و با تنظیم خواسته‌های خود در 15ماده، آن را در اختیار مطبوعات قرار دادند. در متن برخی از نوشتارهای تظاهرات‌کنندگان روی پارچه سفیدی در تاریخ مهر۱۳۵۷نوشته شده بود:

«... و تو ‌ای برادر ارتشی هر چه زودتر خود را از شر شاه جلاد خلاص کن و یک بار دیگر ثابت کن که ایرانی، ایرانی است و حاضر نیست تن به قتل‌عام برادران مسلمان و ایرانی خود بدهد و این سربازان پلید اسرائیل هستند که مرتکب این جنایت می‌شوند. ارتش برادر ماست، خمینی رهبر ماست، اتحاد مرام ماست و تفرق هراس ماست...».

هتک حرمت حرم مطهر امام هشتم(ع)

۲۶مهر۱۳۵۷ اعتصاب‌کنندگان آستان قدس رضوی درخواست ملاقات با نایب‌التولیه آستان قدس را می‌کنند. در تاریخ ۲۱آبان ۱۳۵۷ حدود 2هزار تن از گروه‌های مختلف مردم مشهد در صحن عتیق حرم مطهر رضوی اجتماع کردند و پس از اقامه نماز، پیام رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) قرائت شد.

رژیم پهلوی وقتی دید حرم مطهر هر روزه، محل تجمع و اعتراض انقلابیون علیه رژیم شده به فکر ناامن کردن محیط اماکن مقدس رضوی افتاد. به همین دلیل می‌بینیم دژخیمان پهلوی به حرم مطهررضوی یورش برده و تعدادی از زائران و انقلابیون در ۲۹آبان۱۳۵۷ شهید و مجروح می‌شوند. در پی این هتک حرمت به حریم رضوی و گلوله‌باران صحن و رواق‌های حرم مطهر و شهادت عده‌ای از مردم مبارز مشهد، امام خمینی(ره) سوم آذر ۱۳۵۷ پیامی صادر و روز یکشنبه۲۵ ذی‌الحجه سال۱۳۹۸ هجری قمری برابر با آذرماه۱۳۵۷ شمسی را عزای عمومی اعلام کرد. آیت‌الله سید عبدالله شیرازی نیز اعلامیه‌ای در محکومیت این هتک حرمت صادر کرد.

امام خمینی(ره) طی اعلامیه‌ای در سوم آذر۱۳۵۷برابر با ۲۳ ذی‌الحجه ۱۳۹۸قمری، ضمن محکوم کردن این جنایت، اطاعت از رژیم را اطاعت از طاغوت و حرام دانسته و به مناسبت این حادثه، روز یکشنبه پنجم آذرماه را عزای عمومی اعلام کردند. به دنبال این وقایع، شاهد خودداری کارکنان آستان قدس رضوی و کارکنان روزنامه خراسان از حضور در محل کار به عنوان اعتراض به ورود نظامیان به حرم مطهر رضوی هستیم.

نقل قول رهبر معظم انقلاب از خطبه‌خوانی شب عاشورا در حرم مطهر رضوی

راهپیمایی‌ها تا روز تاسوعا مطابق با ۱۹ آذر ۱۳۵۷شمسی ادامه داشت. در این روز حوادث گوناگونی در مشهد رخ داد که برخی تازگی داشت؛ از جمله سقوط پیاپی مجسمه‌های رضاشاه و محمدرضا شاه و خطبه‌خوانی شب عاشورا به نام امام خمینی(ره). ساعت 3بعد از ظهر روز تاسوعا بود که شماری از مردم، عکس‌های شاه را از صحن پهلوی آن زمان (رواق امام خمینی(ره) کنونی) پایین کشیده و پاره کردند. رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، در خصوص خواندن خطبه شب عاشورا مطابق با۲۰ آذر۱۳۵۷ شمسی چنین می‌گویند:

«... پیش از راهپیمایی چیزی به ذهنم رسید که آن را برای برخی برادرانم گفتم و خواستم اگر موافق هستید خبرش را پوشیده بدارید تا زمان برسد... ‌ایشان در ادامه می‌افزایند: فکر کردم چنین خطبه‌ای رسمی آن هم با یاد شاه، متناسب جو انقلابی مشهد نیست. باید زمام امور را به دست بگیرم و موضوع باید پنهان می‌ماند، زیرا اگر آشکار می‌شد، درهای حرم را روی ما می‌بستند...».

به‌هرحال مراسم خطبه‌خوانی عاشورا در صحن حرم مطهر امام رضا(ع) توسط آیت‌الله خامنه‌ای برگزار می‌شود.

جشن انقلاب در حرم مطهر رضوی

مردم مشهد همچنین جشن ورود امام خمینی(ره) در ۱۲ بهمن را نیز در حرم مطهر برگزار کردند. در این روز از مقابل مدرسه نواب تا صحن امام خمینی(ره) در حرم مطهر رضوی بین مردم نقل و شیرینی توزیع شد. تحصن علما در صحن حرم مطهر نیز با شعار «صلی علی محمد، رهبر ما خوش آمد» پایان یافت و از سوی آیات عظام شیرازی، قمی، سیدعلی نقی طبسی حائری و دانشجویان مسلمان دانشگاه مشهد تلگراف تبریک به مناسبت ورود امام به ایران به تهران مخابره شد. همچنین به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مردم مشهد به آستان ملکوتی ثامن‌الحجج(ع) آمده و این پیروزی باشکوه را جشن گرفتند. انتصاب آیت‌الله واعظ طبسی(ره) به سمت سرپرستی تولیت آستان قدس رضوی از سوی امام خمینی(ره) از جمله اتفاقات آن دوران است.