حدود ۴۰روز از شهادت اباعبدالله‌الحسین(ع) گذشته است و حالا در آستانه میعادگاه عاشقان، اربعین حسینی قرار داریم. حماسه‌ای معنوی که توسط جابر بن عبدالله انصاری آغاز شد و هر سال شلوغ و گسترده‌تر از سال پیش برگزار می‌شود و روح و لطافت تازه‌ای به زندگی مشتاقان حسینی می‌بخشد.
در این ایام خاص، با عبور از عمودهای عاشقی، در موکب معرفتی پای صحبت خطیب ارزشمند جناب حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان نشستیم. ایشان معتقد است پیاده‌روی اربعین، حماسه‌ای چند وجهی است و کارکردهای مختلفی در جامعه دارد.
اربعین؛ فراتر از زیارت
حجت‌الاسلام پناهیان در ابتدا با بیان اینکه دین مفهومی چندبُعدی است، می‌گوید: در مواجهه با مفاهیم دینی باید آمادگی ذهنی داشته باشیم که این مفاهیم غیر از اینکه به درد آخرت ما می‌خورد، برای دنیای ما نیز سودمند است و حتی ما ابتدا فواید دنیوی دینداری را مشاهده می‌کنیم. ضمن اینکه در دنیای ما نیز در آنِ واحد چند نوع تأثیر دارد و از توجه به آن ابعاد است که می‌توان اهمیت احکام الهی را دریافت. به‌طور نمونه، عبادتی مانند نماز تنها یک خاصیت ندارد و برکات متعدد فردی و اجتماعی در آن نهاده شده است که ما معمولاً از آثار اجتماعی آن غافلیم.
ایشان اضافه می‌کند: زیارت، پدیده‌ای یک‌بعدی نیست و فقط جنبه عاطفی میان ما و اباعبدالله الحسین(ع) را تأمین نمی‌کند. زیارت همان‌قدر که به بعد عاطفی می‌پردازد و حتی بیشتر، جنبه اعتقادی دارد. همان‌قدر که جنبه اعتقادی و عاطفی دارد، بیش از آن آثار اجتماعی و سیاسی نیز دارد. به تحلیل حضرت امام(ره) عظمت آثار اخروی زیارت بیشتر به‌خاطر آثار اجتماعی آن است. اینکه بگوییم زیارت و پیاده‌روی عظیم اربعین، صرفاً تجمع عزاداران و عاشقان اباعبدالحسین(ع) است، کوته‌نظری است و نباید زیارت و به‌خصوص زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را در این عبارات محدود کنیم. اربعین موجب حیات دوباره و قدرتمندانه اسلام و مسلمین در منطقه و معرفی اسلام ناب در جهان است. همان‌طور که تاکنون هم به تعبیر حضرت امام(ره) عزاداری امام حسین(ع) اسلام را زنده نگه داشته است.
می‌آیم تا نصرت‌خواهی‌ات را لبیک گویم
این خطیب دینی تصریح می‌کند: بسیاری از مؤمنان، زیارت را وظیفه خود دانسته و درخصوص انجام آن، احساس مسئولیت دارند. این‌گونه نیست که صرفاً از سر عاطفه دور هم جمع شده باشند. همان‌طور که حضور جمعی از نیروهای نظامی در یک لشکرگاه و انجام مانور نظامی، اثر قدرت‌آفرینی دارد، زیارت اربعین هم یک رزمایش جهانی برای امت اسلام است. هر چه از این بعد به اربعین بیشتر نگاه کنیم، شکوه آن را بیشتر درک می‌کنیم.
ایشان با اشاره به بخشی از زیارت‌نامه اربعین امام حسین(ع) می‌گوید: در بخشی از این زیارت‌نامه می‌خوانیم «وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ» یعنی من برای کمک به شما آمده‌ام و این زیارت تنها برای صفای دل نیست. چه بخواهیم و چه نخواهیم، زیارت اربعین جنبه سیاسی دارد. این زیارت جنبه اقتصادی نیز دارد. در روایات زیادی، بزرگان دین ما بیان فرموده‌اند زیارت، فقر را برطرف می‌کند و در روایتی دیگر ارزش زیارت را از انفاق کوه طلا بیشتر دانسته‌اند. آمده است شخصی از رسول خدا(ص) پرسید: امسال مشکلی پیش آمد و نتوانستم به حج مشرف شوم. مال زیادی دارم، چه کنم که به ثواب حج برسم؟ حضرت فرمودند: اگر به اندازه این کوه در راه خدا طلا انفاق کنی، به مرتبه حاجی نمی‌رسی. در جلد ۴ کافی نیز روایتی از امام صادق(ع) آمده است که حضرت فرمود: یک حج مستحبی بهتر است از خانه‌ای پر از طلا که همه را صدقه بدهید. در این میان برخی به خود زحمت تفکر نداده و خود را از فهم معانی محروم می‌کنند. با توصیه‌های بسیاری که شده، مگر می‌شود دستور پرثوابی مانند زیارت، آن هم زیارت در حال پیاده‌روی با رعایت آداب و در زمان مقرری که اشاره فرموده‌اند، بهره اندکی داشته باشد یا فقط از یکی دو جنبه بهره داشته باشد؟
زیارتی برابر ثواب ۲۰ حج
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: افرادی که در راه زیارت اربعین طی طریق کرده‌اند، لذت سفر را درک کرده و حتی مشتاق هستند آرام‌تر گام بردارند تا این مسیر دیرتر تمام شده و از برکات آن بیشتر بهره‌مند شوند. برکات متعددی که هر زائری با غور در آن نصیبش می‌شود. همانند خواندن نماز که برکات بی‌شماری برای آن ذکر شده است. همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، نماز خاصیت‌های متعددی دارد. «تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» نماز هر بدی را از بین می‌برد به اضافه هزاران خوبی که دنبال می‌آورد. «اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة» برای حل تمام مشکلات خودتان از نماز کمک بگیرید. به جماعت خواندن نماز و الزامات و آدابی که برای آن ذکر شده، از سلامتی جسم تا سلامتی اجتماع، همه را تضمین می‌کند.
ایشان تأکید می‌کند: دستگاه اربعین نمیتواند فواید اندکی داشته باشد چون برآمده از خون اباعبدالله الحسین(ع) و اثر آن در دل‌های مؤمنان است. شک نکنید فایده پیاده‌روی اربعین کمتر از نجات انسان‌های جهان از ظلم نیست. تردید نداشته باشید بالاتر، برتر و پرتواب‌تر از پیاده‌روی به سوی حرم امام حسین(ع) که به‌خصوص در اربعین به شکل امروزی در یک تجمع میلیونی تجلی پیدا کرده، در روایات نداریم. اینکه بابت هر قدم پیاده زائر، یک حج و یک عمره ثواب نوشته می‌شود این عموم پیاده‌روی‌ها به سوی حرم حضرت(ع) است. اینجا علاوه بر آن، یک تجمع قدرت‌آفرین میلیونی هم هست، پس برکات آن لابد مضاعف می‌شود. همان وضعیت عادی یک پیاده‌روی هم کم عظمت ندارد. گویی باید حج و عمره باعظمت و شکوه برقرار شود تا معلوم شود عظمت پیاده‌روی برای حرم امام حسین(ع) چقدر است و مقیاسی برای بیان اندازه قرار گیرد. در روایات داریم شخصی به نام شهاب نقل می‌کند امام صادق(ع) از من پرسید: «ای شهاب چند بار حج به‌جا آورده‌ای؟ گفتم: ۱۹حج، فرمود: آن‌ها را به ۲۰حج تمام کن تا ثواب زیارت امام حسین(ع) برای تو نوشته شود». البته این همه ثواب برای زیارت امام حسین(ع) در روزهای عادی است و برای زیارت آن حضرت در روزهای مخصوص، ثواب‌های بیشتری نیز بیان شده است.
اربعین؛ سرمایه اجتماعی تشیع
حجت‌الاسلام پناهیان در پایان با اشاره به رهنمودهایی از رهبر کبیر انقلاب یادآور می‌شود: امام عارف و ذوب شده در حقایق دینی ما نیز بارها در کلام خود به ابعاد مختلف زیارت حضرت اباعبدالله حسین(ع) اشاره فرمودند. ایشان بیان می‌کند اینکه این‌همه ثواب برای اموری مربوط به اباعبدالله الحسین(ع) قرار داده‌اند، معنایش این است که ائمه(ع) از همان اول نقشه داشته‌اند، هدف این بوده امت اسلامی به واسطه این زیارت به اتحاد، قدرت و عزت برسد. تا زمانی که عظمت اربعین را درک نکرده‌ایم، عمق کلام امام(ره) را نیز درک نمی‌کنیم. زنده نگهداشتن حماسه عاشورا عامل وحدت مسلمانان است، چنان‌که حضرت امام(ره) فرموده‌اند «آنچه موجب وحدت بین مسلمین است این مراسم سیاسی است که حافظ ملیت مسلمین است». سیاستمداران ما به وجود چنین پدیده باعظمت انسانی که هیچ کس در عالم نمیتواند نظیر آن را ساخته یا تولید کند، افتخار کنند. مکتب ما اربعین دارد و این بزرگترین سرمایه اجتماعی مکتب ماست. زائری که برای صفای وجود خود پا در عرصه راهپیمایی اربعین میگذارد، تمام مظلومان عالم را نیز نجات می‌دهد. در آنِ واحد، فقر را با قدم‌های خود ریشه‌کن و فساد را از روی زمین نابود می‌کند، چرا که با این عمل او، مقدمات ظهور فراهم می‌شود. همایش و پیاده‌روی با عظمت اربعین، جمع‌بندی کاملی از کل تاریخ انقلاب و شهدا در طول تاریخ است. به هیچ وجه اجازه ندهید به اربعین نگاهی تک‌بعدی شود. حتی در نیت و قلب خود هم آن را تک‌بعدی ندانید. زیارت اربعین ذوابعاد است و باید با درکی صحیح تلاش کنیم از تمام ابعاد آن بهره ببریم.
نظر شما