تــلاش آمریکا برای تحریم شــرکت متناظر اینســتکس در ایران، در واقــع آخرین میخ بر تابوت این راه حل اروپاییاســت. اروپا در یک دو راهی گیر کرده اســت، پس از اعلام مهلت دو ماهه ایران به کشــورهای اروپایی؛ از یک سو می‌خواهد تحریم‌های نفتی آمریکا را اجرا کند و از سوی دیگر نمی‌خواهد ایران به دلیل تأمین نشــدن منافعش از برجام، از این توافق خارج شود.

اظهارات برخی مقامات ایرانی هم نشان میدهد که شرط ایران برای مانــدن در برجام، راه‌اندازی اینســتکس از سوی اروپایی‌هاست. هدف از ایجاد سازوکار اینستکس که پیشنهاد اروپا به ایران بود، این بود که ایران بتواند نفت خود را بفروشــد و کالاهایی، از جمله اقلام تحریمی را وارد کند.

 با این حــال تبعیت اروپا از تحریمهای نفتی آمریکا، کارآمدی این ســازوکار را زیر سؤال میبرد و حال صحبت از تحریم شرکت ایرانی متناظر با اینستکس از سوی آمریکاست.

 اما نکته جالب آنجاســت که اروپا برای ایجاد همین سازوکار ناکارآمد هم، اولاً برای ایران پیش‌شرط گذاشته (اجرای همه عناصر برنامه اقدام از جمله پیوستن به CFT و پالرمو) و ثانیــاً تلاش میکند با کانالیزه کردنِ تجارت ایران در ایــن چارچوب، عملاً اهرم فشــار جدیدی علیه ایران دست و پا کند!

 از ســوی دیگر اروپا تلاش میکند با ترغیب کشــورهای دیگــر بویژه خریــداران بزرگ نفت ایران همچون چیــن و هند برای ورود به اینستکس، این ســازوکار را دستکم در محدوده کالاهای غیر تحریمی آمریکا کارآمد کند تا با این وســیله ایران را برای ماندن در برجام متقاعد کند.

 اما پیوستن شرکای تجاری ایران به اینستکس چه تبعاتی می‌تواند برای ایران داشــته باشد؟ کانالیزه شــدنِ تجارت ایران به اینســتکس، تهدیدی بالقوه برای ایران به شــمار میرود؛ زیرا کشــورهای اروپایی در خصومت با ایران، دســت کمی از آمریکا ندارند و در آینده این امکان وجود دارد که این کشورها بخواهند از این طریق به ایران فشار بیاورند.

 کانالیزه شــدن تجارت ایران به اینستکس با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی هم منافات دارد. محدود شــدن اینســتکس به تجارت مشروع با ایران، در عمل سبب ایجاد محدودیت در تجارت ایران با شــرکای غیر اروپایی خود خواهد شد.

 وابســتگی هرچه بیشتر تجارت ایران به اینســتکس سبب خواهد شد قدرت چانه زنی اروپا برای قبولاندنِ پیش‌شرط‌های خود برای راه اندازی اینستکس (که مهمترین آنها اجرای همه عناصر برنامه اقدام FATF اســت) بیشتر شود و همین امر سبب خواهد شد تصمیم‌گیران کشور زیر بار تعهدات پالرمو و CFT بروند.

 بنابراین ایران نباید از گســترش اینستکس به تجارت ایران با کشــورهای دیگر استقبال کنــد و باید آن را محدود به تجــارت با اروپا کند تا اروپا، چین و روســیه مجبور شــوند برای نگه داشــتن ایــران در برجــام هزینه بپردازنــد. حالا که اروپــا ارادهای برای خرید نفت ایران ندارد، هیــچ ضرورتی وجود ندارد که ایران برای حل مشــکل فروش نفت خود به کشورهای غیر اروپایی، از سازوکار طراحی شده توسط اروپا اســتفاده کند به ویژه آنکه خطــر تحریم ایــن راهکار هم وجــود دارد.

آخرین میخ برتابوت اینستکس

 تــلاش آمریکا برای تحریم شــرکت متناظر اینســتکس در ایران، در واقــع آخرین میخ بر تابوت این راه حل اروپاییاســت. اروپا در یک دو راهی گیر کرده اســت، پس از اعلام مهلت دو ماهه ایران به کشــورهای اروپایی؛ از یک سو می‌خواهد تحریم‌های نفتی آمریکا را اجرا کند و از سوی دیگر نمی‌خواهد ایران به دلیل تأمین نشــدن منافعش از برجام، از این توافق خارج شود.

اظهارات برخی مقامات ایرانی هم نشان میدهد که شرط ایران برای مانــدن در برجام، راه‌اندازی اینســتکس از سوی اروپایی‌هاست. هدف از ایجاد سازوکار اینستکس که پیشنهاد اروپا به ایران بود، این بود که ایران بتواند نفت خود را بفروشــد و کالاهایی، از جمله اقلام تحریمی را وارد کند.

 با این حــال تبعیت اروپا از تحریمهای نفتی آمریکا، کارآمدی این ســازوکار را زیر سؤال میبرد و حال صحبت از تحریم شرکت ایرانی متناظر با اینستکس از سوی آمریکاست.

 اما نکته جالب آنجاســت که اروپا برای ایجاد همین سازوکار ناکارآمد هم، اولاً برای ایران پیش‌شرط گذاشته (اجرای همه عناصر برنامه اقدام از جمله پیوستن به CFT و پالرمو) و ثانیــاً تلاش میکند با کانالیزه کردنِ تجارت ایران در ایــن چارچوب، عملاً اهرم فشــار جدیدی علیه ایران دست و پا کند!

 از ســوی دیگر اروپا تلاش میکند با ترغیب کشــورهای دیگــر بویژه خریــداران بزرگ نفت ایران همچون چیــن و هند برای ورود به اینستکس، این ســازوکار را دستکم در محدوده کالاهای غیر تحریمی آمریکا کارآمد کند تا با این وســیله ایران را برای ماندن در برجام متقاعد کند.

 اما پیوستن شرکای تجاری ایران به اینستکس چه تبعاتی می‌تواند برای ایران داشــته باشد؟ کانالیزه شــدنِ تجارت ایران به اینســتکس، تهدیدی بالقوه برای ایران به شــمار میرود؛ زیرا کشــورهای اروپایی در خصومت با ایران، دســت کمی از آمریکا ندارند و در آینده این امکان وجود دارد که این کشورها بخواهند از این طریق به ایران فشار بیاورند.

 کانالیزه شــدن تجارت ایران به اینستکس با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی هم منافات دارد. محدود شــدن اینســتکس به تجارت مشروع با ایران، در عمل سبب ایجاد محدودیت در تجارت ایران با شــرکای غیر اروپایی خود خواهد شد.

 وابســتگی هرچه بیشتر تجارت ایران به اینســتکس سبب خواهد شد قدرت چانه زنی اروپا برای قبولاندنِ پیش‌شرط‌های خود برای راه اندازی اینستکس (که مهمترین آنها اجرای همه عناصر برنامه اقدام FATF اســت) بیشتر شود و همین امر سبب خواهد شد تصمیم‌گیران کشور زیر بار تعهدات پالرمو و CFT بروند.

 بنابراین ایران نباید از گســترش اینستکس به تجارت ایران با کشــورهای دیگر استقبال کنــد و باید آن را محدود به تجــارت با اروپا کند تا اروپا، چین و روســیه مجبور شــوند برای نگه داشــتن ایــران در برجــام هزینه بپردازنــد. حالا که اروپــا ارادهای برای خرید نفت ایران ندارد، هیــچ ضرورتی وجود ندارد که ایران برای حل مشــکل فروش نفت خود به کشورهای غیر اروپایی، از سازوکار طراحی شده توسط اروپا اســتفاده کند به ویژه آنکه خطــر تحریم ایــن راهکار هم وجــود دارد.