در دنیای امروز یکی از تاثیر گذار ترین عوامل در تصمیم گیری و حتی شکل دادن به فضای خانواده ها، رسانه است. بسیاری از سیاست های رسانه ای در راستای تغییر باورها و ارزش های یک جامعه است که برای تحقق این امر تغییر در نهاد خانواده عاملی مهم محسوب می‌شود.

در چندین برنامه مفصلِ چند ساعتی، برخی رسانه ها، درباره تخریب نهاد خانواده و ضد ارزش نشان دادن ارزش های دین اسلام  سخن به میان آورده اند. این شبکه ها که با هدف تخریب جوامع اسلامی تولید محتوا می‌کنند، با تئوری عمل منطقی هدفشان قابل شناسایی است.

در برنامه های اخیر شبکه ‌های فارسی زبان، وجود برخی ضد ارزش ها در سخنان مجریان و میهمانان برنامه هایشان شنیده می‌شود که از جمله موارد آن، عدم احترام به سالمندان و بزرگ ترها است. موضوعی که اسلام و جامعه دینی ما برای آن ارزش زیادی قائل شده. احترام به سالمندان با عبارات صریح مجری و میهمانان برنامه مانند: «اصلا کی گفته باید به سالمندان احترام بگذاریم؟!» به طور کلی زیر سوال برده می‌شود.

موضوع بعدی ارتباط با افراد متعدد در فضای رسانه ای و مجازی است.

در شبکه فارسی زبان من و تو،  بحث برنامه این است که فرد ارتباط خود با افراد متعدد را به صورت همزمان جلو ببرد و این رفتار را یک حرکت عادی متصور می‌شوند.

در علم روانشناسی و در بررسی حالات روانی افراد، ظرفیت روحی انسان ها، گنجایش ارتباط عاطفی در یک زمان مشترک با افراد متعدد را ندارد و این به صورت واضح در نظریه های روانشناسی مطرح شده. اما در برنامه های معاند، صحبت از نقیض این نظریه ها، با لبخند و با ذهن خوب مطرح است و حتی طرف مقابل صحبت که معمولا مجری یا دیگر مهمانان هستند،  این امر را تایید می‌کنند.

تقدس زدایی از مادر از دیگر مباحث پرداخته شده در این شبکه ها است که بدون تردید مهم‌ترین جایگاه در خانواده متعلق به مادر است. این نقش بی‌بدیل در خانواده  نه تنها در آموزه‌های اسلامی و فرهنگ ایران بلکه در تمام ادیان و فرهنگ‌ها مقام رفیع و ارجمندی داشته و همگان به عظمت و بزرگی از مادر یاد می‌کنند. اما این موضوع در شبکه های معاند فرق می‌کند و مجریان و میهمانان برنامه از عدم ارزشمندی و بی‌احترامی نسبت به مادر سخنانی مطرح می‌کنند. 

حمله به دین از دیگر موضوعاتی است که این رسانه در برداشتن قدم‌های خود برای تخریب جامعه اسلامی، است.

دین که چهارچوب قوانین انسانیت، حریم محرم و نامحرم و محبت و مهربانی و ... را آموزش می‌دهد، توسط مجریان این شبکه به زیر سوال برده می‌شود و معتقدند دین انسان را به فحشا می‌کشاند و دین را باید از سیاست و آموزش که یکی از عناصر اصلی شکل گیری جامعه است جدا کرد و در پایان با این بیان که «من حتی خدا را زیر سوال می برم» سخنان خود جهت تخریب اسلام را تکمیل می‌کنند.

بدترین گناهان کبیره مانند همجنس بازی در این شبکه ها  تبلیغ می‌شوند و مخاطب تمام این مطالب، خانواده های ایرانی هستند که در بستر های مختلف مورد شکار رسانه ها قرار می‌گیرند. تمام این ضد و نقیض های دینی، اتفاقی است که هدف را از بین بردن یک جامعه می‌داند.

در مرحله بعد افرادی که از این رسانه ها تاثیر می‌پذیرند، با گرفتن ژست روشن‌فکری و ادعای به روز بودن، اطلاعات خود را به سایر لایه های جامعه ارائه می‌دهند و درگیر جاهلیت شدن سبب به چشم نیامدن واقعیت ها می‌شود.

سوال اصلی این است که چرا شبکه های ماهواره‌ای برای جوامع ایرانی چنین برنامه هایی تولید می‌کنند؟ و سوال مهم تر اینکه در خانواده های ایرانی پس از مشاهده چنین برنامه هایی چه اتفاقی می‌افتد و چه سرنوشتی پیش روی آن ها است؟

برای پاسخ به این سوال، تئوری «عمل منطقی» که توسط «آیسک آیزن» و «مارتین فیشبین» که در سال 1975 مطرح شد، در باب فضای رسانه و اهداف صاحبان رسانه، کمک کننده است.

این نظریه به نظریه فیشین و آیزن نیز مشهور است و این اندیشمندان مدلی را ارائه نمودند که می‌توان بر اساس آن انگیزه های رفتاری را در زمینه های مختلف شناسایی کرد. در این نظریه مجموعه باور های فرد پایگاه اطلاعاتی برای اخذ هر تصمیمی است. در الگوی اقناعی آن ها، اقناع وقتی شروع می‌شود که باورها و اعتقادات فرد درباره موضوع مدنظر تغییر کند و تغییر در باورها منجر به تغییر در نگرش ها و به دنبال آن به وجود آمدن باورها و عقاید جدید است. بدیهی است باورهای جدید منجر به تغییرات رفتاری می‌گردد و رسانه منبع قدرتمند برای شکل گیری نگرش مردم و تاثیر روی رفتار ها و تصمیمات آن‌ها است.

اما تغییر باورهای بنیادین که مبتنی بر دین اسلام و ارزش‌های فطری انسان‌ها است، موضوعی که رسانه های معاند کم‌تر به آن پرداخته و همین امر می‌تواند اهرمی برای تضعیف آن‌ها  باشد که امروزه نیز شاهد این موضوع و کاهش فعالیت برخی از این شبکه ها و زوال تدریجی آن ها هستیم.

ثریا داروغه-خبرنگار تحریریه جوان قدس