به گزارش قدس آنلاین، وی در یادداشتی در ۱۸ جولای ۲۰۲۴ در نشریه پراجکت سیندیکیت درباره شرایط کنونی اقتصاد ایران مینویسد: مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ترقیخواه ایران، اظهار داشته مشکلات اقتصادی کشورش تنها با پیگیری روابط بهتر با غرب و کاهش تحریمها قابل حل است. البته پزشکیان بر اهمیت عدالت اقتصادی تأکید میکند که او را به رئیس جمهور سابق محمد خاتمی نزدیکتر میکند تا روحانی که اعتماد بیشتری به بازار داشت. بنابراین چهار سال آینده با «دوره سوم روحانی» فاصله زیادی خواهد داشت.
این عضو دپارتمان اقتصاد دانشگاه ویرجینیاتک معتقد است: رئیس جمهور جدید وارث مجموعهای از مشکلات اقتصادی است که در دهه گذشته بهواسطه تحریمهای شدید ایالات متحده و تشدید تنشهای منطقهای انباشته شده است. سرمایهگذاری در ایران به پایینترین سطح تاریخی یعنی ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است. ضعف عملکرد اقتصادی در دولت «انقلابی» رئیسی ممکن است برخی محافظهکاران قدرتمند را متقاعد کرده باشد که به یک رهبر اصلاحطلب برای مذاکره به منظور توافق جدید با غرب اجازه داده شود که ارزش این ریسک را دارد. پزشکیان برای پیشبرد هدف خود برای کاهش تحریمها، مشاوران سابق روحانی مانند جواد ظریف را به خدمت گرفته است.
این تحلیلگر با اذعان به اینکه بیشتر مشکلات عمده اقتصادی ایران ناشی از تحریمهاست ادامه میدهد: همانطور که در کتاب تحریمها چگونه کار میکند، نوشتهام اقتصاد ایران تا سال ۲۰۱۱ بهشدت در حال رشد بود، اما ایالات متحده و متحدانش تحریمها را تشدید کردند تا ایران را مجبور به محدود کردن جاهطلبیهای هستهای خود کنند و پای میز مذاکره بیاورند. این اقدامات، صادرات نفت ایران و دسترسی ایران به بازارهای مالی و بانکی جهانی را بهشدت محدود کرد و سبب ایجاد مشکلات گسترده دیگر شد. به عنوان مثال، تورم سالانه که برای چندین دهه بین ۲۰ تا ۴۰ درصد در نوسان بود، در سال ۲۰۱۲ و دوباره در سال ۲۰۱۸ پس از پایان توافق هستهای توسط دولت ترامپ افزایش یافت. از آنجایی که ارزش پول ایران کاهش یافته، بانک مرکزی با چاپ پول به این بحران پاسخ داد.
اگرچه این امر سبب افزایش تورم شد، اما سیاستگذاران انتخاب چندانی پیش رو نداشتند؛ زیرا منابع معمول تأمین مالی (مانند استقراض از خارج) دیگر در دسترس یا مؤثر نبودند. پزشکیان با همین محدودیتها مواجه خواهد شد. انتشار اوراق قرضه داخلی، افزایش مالیات در اقتصاد و مبارزه با تورم با کاهش هزینههای اجتماعی، منجر به فقر و بیکاری بیشتر خواهد شد.
در انتهای تحلیل، دکتر صالحی اصفهانی به نکته مهمی اشاره میکند و مینویسد: راه دیگر پیش روی ایران، افزایش قیمت انرژی است. قیمتهای بسیار پایین سالهای اخیر، مصرف بنزین و گاز طبیعی را در ایران به بالاتر از میانگین جهانی رسانده است. حتی با وجود رکود درآمد تقاضا برای بنزین در دهه گذشته افزایش یافته است. تنها گزینه باقیمانده افزایش درآمد از طریق صادرات نفت بیشتر است که مستلزم معامله با ایالات متحده است. کاهش تحریمهای نفتی ایران نه تنها نیاز به چاپ پول را کاهش میدهد، بلکه اگر دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگردد و کمپین «فشار حداکثری» خود علیه ایران را در سال آینده افزایش دهد، شوکهای ارزی آینده را کاهش میدهد. از بین بردن محدودیتهای دسترسی ایران به نظام مالی جهانی کم اهمیت نیست. تحریمهای بانکی صادرات ایران به اکثر بازارهای خارجی را با مشکل مواجه میکند.
این نویسنده در انتها اظهار میکند: صرف نظر از اینکه چه کسی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر امسال برنده میشود، انتخاب پیش روی رئیس جمهور میانه رو جدید ایران آشکار است. بدون پایانی برای جنگ وحشتناک غزه و با تبادل آتش حزب الله و اسرائیل در سراسر مرز لبنان، وضعیت در منطقه بهشدت ناآرام است. از آنجایی که یک جنگ مخرب منطقهای به نفع ایران نیست، منطقی است انتخاب پزشکیان را به عنوان سیگنالی در نظر بگیریم که حاکمیت ایران علاقهمند به کاهش تنش است. این بدان معناست که ایالات متحده فرصت جدیدی دارد یا توافق هستهای که ترامپ آن را کنار گذاشته بود احیا کند یا برای دستیابی به توافق جدید اقدام کند.
۱ مرداد ۱۴۰۳ - ۰۹:۲۸
کد خبر: 1001190
دکتر جواد صالحی اصفهانی استاد اقتصاد ویرجینیا تک، پژوهشگر انجمن تحقیقات اقتصادی در قاهره و از همکاران ابتکار خاورمیانه در مرکز بلفر مدرسه کندیهاروارد است.
ترجمه و تلخیص: زینب اصغریان
نظر شما