«مسئله حجاب» عنوان مطرح‌ترین کتاب در حوزه عفاف و حجاب است که شهید مطهری آن را قبل از انقلاب منتشر کرده و به موضوع حجاب به عنوان یک «مسئله» پرداخته است. شاید اگر با همین نگاه مسئله‌محور از همان زمان به موضوع حجاب نگاه شده و عالمان دینی در تلاش برای تبیین دقیق و منطقی آن بودند، اکنون شبهات حجاب تا این حد در جامعه ریشه نمی‌دواند و اینطور تصور نمی‌شد که موضوع حجاب و شبهاتی که در خصوص آن مطرح می‌شود، مربوط به چند سال اخیر است.

یکی از اقداماتی که از سال 86 در راستای تبیین مسئله حجاب در کشور صورت گرفته است، تشکیل بنیاد ملی عفاف و حجاب است. آیت‌الله محمدحسن اختری، رئیس هیئت مدیره بنیاد ملی عفاف و حجاب، به تشریح اهم فعالیت‌های این بنیاد پرداخت که این مصاحبه را با هم می‌خوانیم.

*چه دغدغه‌ای موجب تشکیل بنیاد ملی عفاف و حجاب شد و این بنیاد چه فعالیت‌هایی دارد؟

مسئله حجاب همانطور که همه ما به آن توجه داریم یک مسئله اجتماعی و دینی و البته یک فرهنگ ریشه‌دار اسلامی، بلکه یک فرهنگ ریشه‌دار انسانی است. چون قبل از ظهور اسلام هم مسئله حجاب هم در ادیان دیگر و هم در فرهنگ‌های دیگر به عنوان یک فرهنگ اصیل انسانی متعارف بوده است.

به خاطر اهتمام به مسئله حجاب و عفاف در میان جامعه و به خصوص در سطح دانشگاه‌ها، دوستانی از دانشگاه در سال‌ 86 به فکر افتادند با هدف تبیین جایگاه حجاب و پاسخگویی به ابهامات، شبهات و سؤالاتی که در مسئله حجاب وجود دارد و نیز برای تشویق و ترغیب حجاب‌داران مجموعه‌ای را تشکیل دهند.

در همین راستا مجموعه‌ای به نام «دختران آفتاب» راه‌اندازی و برنامه‌هایی نیز برگزار شد. در آن زمان من در مجمع جهانی اهل بیت(ع) بودم و به عنوان معاون بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری فعالیت می‌کردم؛ این دوستان با من ملاقات و از من خواستند با آنها همکاری کنم که از این دعوت استقبال کردم و همکاری‌ها شروع شد.

این دوستان با سایر شخصیت‌های معروف علاقه‌مند به مباحث اسلامی مثل مرحوم حبیبی که دبیرکل حزب مؤتلفه بودند و سایر مسئولان مثل حجت‌الاسلام رحیمیان، مرحوم حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین سیدمحمدی و ... هیئت امنا تشکیل و با تحولاتی که ایجاد شد مجمع دختران آفتاب به عنوان بنیاد ملی عفاف و حجاب ثبت شد.

این بنیاد برای اهتمام ورزیدن به مسئله حجاب و عفاف و مقابله با تهاجم فرهنگی که از سوی دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی صورت گرفته بود، شکل گرفت و فعالیت‌های خود را به شکل رسمی آغاز کرد و اکنون یک هیئت امنا شامل 30 نفر از شخصیت‌های فرهنگی و دینی از روحانیان و غیر روحانیان، سیاسیون، نمایندگان مجلس و ... عضو آن هستند و هیئت مدیره آن نیز در حال فعالیت است.

انگیزه ما دفاع از مسئله حجاب و مقابله با فرهنگ بدحجابی و بی‌حجابی است که امروز دچار آن هستیم و تشویق حجاب‌داران در میان جامعه و زنده نگه داشتن و پاسداشت این فرهنگ اصیل اسلامی و احیای این ضرورت دینی که قرآن بر آن اشاره کرده، است.

اکنون نیز در بیش از 24 استان نمایندگانی داریم که با ما در ارتباط بوده و به عنوان کانون‌های استانی فعالیت می‌کنند. در دانشگاه‌ها نیز فعالیت‌هایی را داشته‌ایم که کمرنگ شده، اما در حال فعال‌تر شدن است.

*بزرگ‌ترین چالشی که اکنون ترویج عفاف و حجاب در جامعه ما با آن روبه‌ور است، چیست؟

چالش اصلی مسئله تبلیغات مسموم، فرهنگ‌های وارداتی و تهاجمی است که از سوی دشمنان اسلام نسبت به این فرهنگ اصیل اسلامی صورت می‌گیرد. در میان همه جوامع به خاطر تنوع عقیدتی و سیاسی افراد مختلفی با گرایش‌ها و اعتقادات متنوع زندگی می‌کنند؛ این مسئله در میان جامعه‌ای مثل جامعه اسلامی نیز به عنوان یک چالش وجود دارد.

باید توجه داشته باشیم که در نظام جمهوری اسلامی قانونی به نام قانون حجاب وجود دارد. در تنوع عقیدتی ممکن است برخی با عقیده ما موافق نباشند که بخواهند حجاب را جزو اصول دینی خود بدانند یا تنوع سیاسی داشته باشند، اما مسئله حجاب یک موضوع قانونی است و قانون نظام جهوری اسلامی رعایت حجاب و پوشش است. البته مسئله حجاب تنها مسئله در فرهنگ اجتماعی نیست، بلکه در مرحله مهم‌تر همیشه در کنار حجاب مسئله عفاف مطرح است و افرادی را داریم که حجاب دارند، اما عفاف ندارند و برخی نیز برعکس عفاف دارند، اما حجاب ندارند. لذا در اهداف و فعالیت‌های خودمان هر دو مسئله عفاف عمومی و فردی و حجاب عمومی و فردی را در نظر گرفته‌ایم و آنها را دنبال می‌کنیم.

مسئله دیگر مورد توجه این است که حجاب یک امر خاص زنانه نیست و دستوری نیست که صرفاً به بانوان در جامعه داده شده باشد و فقط زنان نسبت به آن مکلف باشند، بلکه هم برای مردان و هم برای زنان است. به چند اعتبار که مهم‌ترین آن به اعتبار خود خانواده است، در امر حجاب و عفاف هم مردان مخاطب هستند و هم زنان. افراد به عنوان پدر و مادر خانواده و مسئول تربیت فرزندان در مسئله حجاب سهیم هستند.

*برای مخاطبان متفاوت حجاب چه برنامه‌های متفاوتی دارید؟

این بنیاد به خاطر اینکه امکلانات لازم را ندارد در حال حاضر در جایگاه قدرتمند و توانمندی قرار نگرفته است، لذا برنامه‌هایی که دنبال می‌کنیم بر اساس توانمندی،‌ شرایط و ظرفیت‌هایی است که در جامعه برای ما وجود دارد. مسئله دوم این است که ما در امر حجاب تنها نیستیم و نهادهای مردمی دیگری نیز در حال فعالیت هستند.

باید توجه داشته باشیم که حجاب قانون نظام است و شورای عالی انقلاب فرهنگی قانون حجاب و عفاف را تصویب و به دولت ابلاغ کرده و دولت نیز آن را به همه وزارتخانه‌ها ابلاغ کرده است و دولت، وزارتخانه‌ها، مدیران و مسئولان مکلف به رعایت حجاب و شئونات اسلامی و پوشش اسلامی در جامعه هستند و در قبال این مسئله وظیفه دارند.

به مسئله حجاب از دو جنبه می‌توان توجه کرد هم از نظر حاکمیتی و هم از نظر مردمی. یعنی هم مردم و هم حاکمیت در قبال این مسئله مسئول هستند که وقتی در برابر موج بی‌حجابی یا تهاجم فرهنگی قرار می‌گیرند همه باید احساس مسئولیت کرده به مقابله با آن برخیزند. البته این مقابله و رویارویی الزاما به معنی کارهای مقابله‌ای خشونت بار یا جنگ و دعوا نیست؛ بلکه منظور رویارویی فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی است که باید در این مسئله صورت گیرد و برحسب شرایط باید نوع فعالیت‌هایی که می‌شود با وضعیت جامعه و ظرفیت‌ها سازش پیدا کند و منطبق باشد.

با توجه به این مسئله، در جامعه چند گروه از افراد را داریم. یک عده افراد متدین و ملتزم به احکام اسلامی و محجبه هستند که این افراد در جامعه ما قوی هستند و بر عکس تبلیغاتی که می‌شود، این بخش بیش‌ترین و بزرگ‌ترین قشر جامعه ایران را تشکیل می‌دهند. یعنی اکثریت جامعه ما جامعه محجبه هستند، اگر چه ممکن است بروز افراد بی‌حجاب و با حجاب در جامعه نمود دیگری داشته باشد، ولی از نظر کلی اگر جامعه شهری و غیر شهری ایران را محاسبه کنیم بیشترین اعضای جامعه ما محجبه هستند.

در مقابل قشری داریم که در مسئله حجاب دچار تردید یا تزلزل هستند و ثبات ندارند. گاهی حجاب را رعایت می‌کنند و گاهی رعایت نمی‌کنند. مثلاً در مدرسه، دانشگاه یا حرم‌های مطهر با توجه به شرایطی که در مدرسه و دانشگاه و ... است، حجاب را رعایت می‌کنند، اما وقتی از آنجا بیرون می‌آیند حجاب را رعایت نمی‌کنند.

افرادی هم در میان جامعه هستند که دچار ابهام هستند و مسئله حجاب برای آنها روشن نشده است. شاید این مسئله برای بسیاری از خانواده‌ها اتفاق افتاده باشد که در بحث‌هایی که با اقوام و دوستانشان دارند با افرادی برخورد می‌کنند که می‌گویند معلوم نیست که اسلام حجاب را گفته یا نگفته، در قرآن آمده یا نیامده و یا روحانیان مسئله حجاب را مطرح کرده‌اند.

اگر واقعاً برای این افراد روشن شود که حجاب یک ضرورت دینی است و به نفع خود آنها اسلام حجاب را حکم کرده قطعاً روش خود را عوض می‌کنند. عده‌ای هم از نظر اعتقادی مثل یهودی‌ها و مسیحی‌هایی یا سایر افراد از نظر دینی به حجاب معتقد نیستند و چون فکر می‌کنند در دینشان حجاب نیامده است، حجاب را رعایت نمی‌کنند.

قشر دیگر هم افراد مغرض هستند که در صف دشمنان قرار گرفته‌اند. البته ممکن است حتی دشمن هم نباشند، اما در صف دشمنان قرار گرفته‌اند، حرف‌های دشمنان را می‌زنند، از روش آنها تقلید می‌کنند و فرهنگ آنها را در جامعه خودشان اعمال می‌کنند.

پس مخاطبان ما چند دسته هستند و در کاری که ما انجام می‌دهیم، باید به این تنوع مخاطبان توجه و تلاش کنیم که بر اساس فرهنگ و اندیشه آنها با آنها صحبت کنیم.

باید برای افرادی که پایبند به حجاب هستند در تثبیت و استحکام اعتقاداتشان صحبت کرد. افراد کم‌اطلاع و بی‌تفاوت را باید با روش آموزشی، تبلیغات صحیح، منطقی و بیان نرم آگاه کرد. با مخالفان و مبلغان فرهنگ غیر اسلامی بر اساس قانون نظام برخورد کرد و کسانی هم که اعتقاد ندارند چون در نظام اسلامی هستند، باید در جامعه حجاب را رعایت کنند؛ مثل میهمانی که به عنوان گردشگر یا مسئولان سیاسی به کشورها ما می‌آید و به مسئله حجاب احترام می‌گذارند.